Tranh chấp đất đai hiện nay diễn ra khá phổ biến nhưng không phải ai cũng biết cách xử lý khi quyền và lợi ích bị xâm phạm. Vì vậy, Cẩm nang bất động sản sẽ chia sẻ cách giải quyết tranh chấp đất đai chi tiết nhất.
Nội dung bài viết
1. Tranh chấp đất đai là gì?
Theo Luật Đất đai 2013 tại khoản 24 Điều 3 quy định: Tranh chấp đất đai là tranh chấp về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất giữa hai và nhiều bên trong quan hệ đất đai.
Theo nội dung trên thì chỉ những tranh chấp xác định ai là người có quyền sử dụng đất mới là tranh chấp đất đai. Việc xác định tranh chấp đất đai là quan trọng vì thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai và tranh chấp liên quan đến đất đai là khác nhau.
2. Các dạng tranh chấp đất đai
Về cơ bản, tranh chấp đất đai bao gồm 3 dạng chính:
- Tranh chấp về quyền sử dụng đất: đây là tranh chấp giữa các bên với nhau về quyền sử dụng hợp pháp với một mảnh đất nào đó. Thông thường là tranh chấp về ranh giới đất; tranh chấp về quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất trong các mối quan hệ ly hôn, thừa kế; tranh chấp đòi lại đất do cho người khác mượn nhưng không trả lại,…
- Tranh chấp về quyền và nghĩa vụ phát sinh trong quá trình sử dụng đất: dạng tranh chấp này xảy ra khi các chủ thể có những giao dịch dân sự về quyền sử dụng đất như tranh chấp về quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng chuyển nhượng, cho thuê quyền sử dụng đất hoặc những tranh chấp về bồi thường giải phóng mặt bằng, thu hồi đất,…
- Tranh chấp về mục đích sử dụng đất: tranh chấp chủ yếu do người sử dụng đất sử dụng sai mục đích so với khi Nhà nước giao đất, cho thuê đất. Với loại tranh chấp này thường ít gặp hơn so với 2 dạng trên.
Lưu ý: Các dạng tranh chấp dưới đây là không phải tranh chấp đất đai:
- Tranh chấp về giao dịch quyền sử dụng đất, nhà ở.
- Tranh chấp về di sản thừa kế là quyền sử dụng đất.
- Tranh chấp tài sản chung là quyền sử dụng đất của chồng và vợ khi ly hôn.
3. Giải quyết tranh chấp đất đai
Khi xảy ra tranh chấp đất đai, thông thường sẽ có những cách giải quyết và quy trình như sau:
Hòa giải tranh chấp đất đai
Tự hòa giải hoặc hòa giải ở cơ sở
Theo Luật Đất đai 2013 tại Khoản 1 Điều 202, Nhà nước khuyến khích các bên khi xảy ra tranh chấp nên tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải ở cơ sở.
Bắt buộc hòa giải tại UBND cấp xã
Trường hợp tranh chấp đất đai mà các bên tranh chấp không tự hòa giải được thì sẽ gửi đơn đến UBND cấp xã nơi có đất tranh chấp để tiến hành hòa giải.
Lưu ý:
- Tranh chấp trong việc xác định ai là người có quyền sử dụng đất thì phải bắt buộc hòa giải.
- Tranh chấp liên quan đến quyền sử dụng đất như: tranh chấp giao dịch liên quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp về quyền thừa kế sử dụng đất, chia tài sản chung của vợ chồng,…thì sẽ không bắt buộc phải hòa giải.
Nếu như hòa giải ở cấp xã thành công thì sẽ kết thúc tranh chấp, nếu hòa giải không thành công thì sẽ tùy vào từng trường hợp mà sẽ có cách giải quyết khác nhau có thể là khởi kiện, đề nghị UBND cấp huyện, tỉnh xử lý,…
Đề nghị UBND cấp huyện, cấp tỉnh giải quyết
Theo Luật Đất đai 2013 tại Khoản 2 Điều 203, nếu tranh chấp mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có giấy tờ nào hợp pháp về quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật thì đương sự sẽ chỉ được chọn một trong hai hình thức giải quyết:
- Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại UBND có thẩm quyền.
- Hoặc khởi kiện lên Tòa án theo quy định của pháp luật tố tụng hành chính.
Khởi kiện tại Tòa án nhân dân
Theo Luật Đất đai 2013 tại khoản 1,2 Điều 203, với những tranh chấp sau thì đương sự sẽ được khởi kiện tại Tòa án nhân dân:
- Tranh chấp đất đai mà đương sự có Giấy chứng nhận hoặc một trong những loại giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất theo quy định.
- Tranh chấp về tài sản gắn liền với đất.
- Tranh chấp đất đai nhưng đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có giấy tờ chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định.
Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Theo quy định của pháp luật, người khởi kiện cần chuẩn bị bộ hồ sơ sau:
- Đơn khởi kiện theo mẫu.
- Biên bản hòa giải không thành có chứng nhận của UBND xã và có chữ ký của các bên tranh chấp.
- Giấy tờ của người khởi kiện: sổ hộ khẩu, chứng minh nhân dân hoặc thẻ căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn thời hạn sử dụng.
- Danh mục tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện.
Trên đây là những thông tin chi tiết về cách giải quyết tranh chấp đất đai. Tranh chấp đất đai là tranh chấp rất phức tạp và kéo dài. Nếu như việc tranh chấp không quá mức thì các bên nên tự hòa giải hoặc hòa giải tại UBND xã là nhanh chóng và đơn giản nhất. Và nếu như không nằm trong khả năng hòa giải thì bạn cần chuẩn bị thông tin, hồ sơ kỹ lưỡng để tiến hành giải quyết cấp huyện hoặc Tòa án một cách nhanh chóng và thuận lợi.
